Akran zorbalığı, çocuklar ortasında meydana gelen, bir yahut daha fazla çocuğun bir oburunu fizikî, duygusal yahut ruhsal olarak taciz etmesi durumudur.
Bu çeşit zorbalık, çoklukla tekrarlayan bir davranış biçimidir ve mağdurun kendisini savunma yeteneğinin körelten bir durumdur.
Zorbalık, okul ortamında en sık karşılaşılan problemlerden biridir ve uzun vadede hem mağdur hem de zorba çocuklar üzerinde olumsuz tesirler bırakabilir.
AKRAN ZORBALIĞININ ÜÇ TEMEL DAVRANIŞI
• Karşı tarafa şuurlu ve kasıtlı olarak ziyan vermeyi amaçlaması
• Tekrarlayıcı ve daima olarak yapılması
• Çocuklar ortasında güç dengesizliği olması
Araştırmalar, akran zorbalığının okul öncesi periyotta başladığını, ilkokulun sonlarına gerçek arttığını, ortaokulda en üst düzeye ulaştığını ve lisenin son sınıflarındaysa azaldığını göstermektedir.
TÜRLERİ
Fiziksel Zorbalık: Vurmak, itmek, tükürmek, eşyalarına
zarar vermek üzere davranışlarla direkt fizikî güç uygulanmasını içermektedir.
Sözel Zorbalık: İsim/lakap takmak, hakaret etmek, bağırmak üzere olumsuz sözel sözlerin kullanılmasını içermektedir.
Sosyal Zorbalık: Oyuna almamak, arkadaş kümesinden dışlamak, görmezden gelmek üzere kişinin toplumsal ilgilerine ziyan vermeyi hedefleyen davranışları içermektedir.
Siber Zorbalık: Rahatsız edici bildiri atmak, fotoğraflarını müsaadesiz paylaşmak, toplumsal medya hesabını ele geçirmek üzere elektronik bağlantı araçlarıyla yapılan davranışları içermektedir.
ZORBALIK YAPAN ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI
Akran zorbalığı okuldaki tüm öğrencileri, öğretmenleri ve okul ortamını olumsuz istikamette etkilemektedir. Akran zorbalığının çocuklar üzerinde kısa ve uzun vadeli olmak üzere fizikî, ruhsal, toplumsal ve duygusal tesirleri vardır.
Okula ahenkte güçlük
• Düşük akademik başarı
• Dışlanma, yalnız kalma, sevilmeme
• Toplumsal bağlarda güçlük
• Erken yaşlarda sigara, alkol ve unsur kullanma riski
• Saldırgan ve suça yönelik davranış gösterme
ZORBALIĞA UĞRAYAN ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI
• Üzgün, çaresiz ve bedelsiz hissetme
• Düşük özgüven ve benlik saygısı
• Depresyon ve kaygı
• Arkadaşlık bağlantılarında problemler
• Fizikî belirtiler (baş ağrısı, karın ağrısı vb.)
• Okula gitmeye karşı isteksizlik
• Düşük akademik başarı
• Kendine ziyan verme davranışları
AKRAN ZORBALIĞININ İŞARETLERİ
Bu işaretler, zorbalık dışındaki nedenlerden de kaynaklanıyor olabilir, lakin kesinlikle önemsenmeli ve takip edilmelidir.
Zorbalık yapan çocuklar için; farklı ortamlarda saldırgan davranışlar gösterme, öğretmen ve yetişkinlerin sözünü
dinlememe, onlara karşı gelme, akranlarını baskıyla yönetme ve denetim etme, diğerlerinin hislerine karşı duyarsız olma, zayıf empati marifeti.
Zorbalığa uğrayan çocuklar için; bedeninde morluk, çizik, yara üzere belirtiler, okuldan kıyafetleri yırtılmış, dağılmış, kirli olarak dönmesi, normalde okulu sevmesine karşın okula gitmek istememesi, içe kapanma, ağlama, her an berbat bir şey olacakmış üzere telaşlı ve huzursuz davranma, arkadaşlarıyla birlikte olmak istememe, kendini uzaklaştırma, fizikî belirtiler (baş ağrısı, karın ağrısı vb.).
AKRAN ZORBALIĞI YAPAN ÇOCUK İÇİN VELİLER NASIL DAVRANMALI
Çocuğunuza zorbalık yapmaması gerektiğini açıklayın ve zorbalığın başka çocuklar üzerindeki olumsuz sonuçlarından bahsedin.
Çocuğunuza onaylamadığınız şeyin onun zorbalık davranışları olduğunu vurgulayın; onu desteklemeye ve ona yardımcı olmaya hazır olduğunuzu belirtin.
Çocuğunuzun hangi davranışlarının akran zorbalığı olduğunu anlatın. Bu davranışları neden gösterdiğini anlamaya çalışın. Zorbalığın altında yatan nedenleri ortadan kaldırmaya çalışın. Bu davranışlar yerine neler yapabileceğini öğretin.
CEZA VERİLMEMELİ
Çocuğunuzun istenmeyen davranışları karşısında sakin kalın ve olumlu disiplin sistemleri kullanın. Katiyetle fizikî yahut sözel şiddet uygulamayın.
Bu bahiste çocuğunuzun yaşına uygun kitaplar okuyun, sinema izleyin ve etkinlikler gerçekleştirin.
OKULU BİLGİLENDİRİN
Öğrenim gördüğü okulla kesinlikle temasa geçin, rehber öğretmen/psikolojik danışman ve sınıf öğretmeniyle iş birliği kurun. Gerektiği vakit uzman dayanağı almaktan çekinmeyin.
ZORBALIĞA UĞRAYAN ÇOCUK İÇİN NELER YAPILMALI
Çocuğunuza onun yanında olduğunuzu ve ona yardım etmek istediğinizi belirtin. Ne hissettiğini sorun ve hislerini paylaşmasını sağlayın. Zorbalığa maruz kalmanın onun bir kusuru olmadığını açık bir biçimde söz edin.
Zorbalığa nasıl karşı çıkabileceğine dair metotlar geliştirin. Bu türlü bir durumda okulda kimden ve nasıl yardım isteyebileceğini konuşun.
Yardıma muhtaçlık duyduğu anda bunun zayıflık olmadığını, büyüklerden ve yetkililerden yardım istemenin hakkı olduğunu anlatın.
Küçük çocuklara polis ve öğretmenlerine hürmet duymaları gerektiğini lakin bunun dehşetten farklı bir his olduğunu açıkça anlatın. Öğretmenden korkutulan çocuklar okulda yaşadıkları sorunları gizleyerek içe kapanabilir ve bu da akran zorbalığına davetiye çıkarabilir.
ÖZGÜVEN ÇALIŞMALARI YAPIN
Çocuğunuzun kendisini tesirli bir formda tabir edebilmesi ve sağlıklı arkadaşlık münasebetleri sürdürebilmesi için çalışmalar/etkinlikler/oyunlar planlayın. Çocuğunuzun özgüvenini yine kazanması için uğraş gösterin, olumlu ve güçlü özelliklerini vurgulayın.
Öğrenim gördüğü okulla kesinlikle temasa geçin, rehber öğretmen/psikolojik danışman ve sınıf öğretmeniyle iş birliği kurun. Gerektiği vakit uzman takviyesi almaktan çekinmeyin.
ÇOCUĞUNUZ ZORBALIĞA TANIKLIK EDİYORSA
Çocuğunuzu, zorbalık yapan arkadaşını desteklememesi, zorbalığa maruz kalan arkadaşına yardımcı olması ve durumu güvendiği bir yetişkine anlatıp yardım okulu bilgilendirin istemesi konusunda cesaretlendirin.
